BİRLEŞMİŞ MİLLETLER ANTLAŞMASI
Biz Birleşmiş Milletler halkları:
Bir insan yaşamı içinde iki kez insanlığa tarif olunmaz acılar getiren savaş
felaketinden gelecek kuşakları korumaya, temel insan haklarına, insan
kişiliğinin onur ve değerine, erkeklerle kadınların ve büyük uluslarla küçük
ulusların hak eşitliğine olan inancımızı yeniden ilan etmeye, adaletin korunması
ve antlaşmadan doğan yükümlülüklere saygı gösterilmesi için gerekli koşulları
yaratmaya ve daha geniş bir özgürlük içinde daha iyi yaşama koşulları sağlamaya,
sosyal bakımdan ilerlemeyi kolaylaştırmaya,
ve bu ereklere ulaşmak için :
hoşgörüyle davranmaya ve iyi komşuluk anlayışı içinde birbirimizle barışık
yaşamaya, uluslararası barış ve güvenliği korumak için güçlerimizi
birleştirmeye, ortak yarar dışında silahlı kuvvet kullanılmamasını sağlayacak
ilkeleri kabul etmeye ve yöntemleri benimsemeye, tüm halkların ekonomik ve
sosyal bakımdan ilerlemesini kolaylaştırmak için uluslararası kurumlardan
yararlanmaya,
istekli olarak, bu amaçları gerçekleştirmek için çaba harcamaya kara verdik
Buna uygun olarak, hükümetlerimiz, San Francisco kentinde toplanan ve yetki
belgeleri usulüne uygun görülen temsilcileri aracılığıyla işbu Birleşmiş
Milletler Antlaşmasını kabul etmişler ve Birleşmiş Milletler adıyla anılacak bir
uluslararası örgüt kurmuşlardır.
I. BÖLÜM
AMAÇLAR VE İLKELER
1. Madde
Birleşmiş Milletlerin amaçları şunlardır :
1) Uluslararası barış ve güvenliği korumak ve bu amaçla : barışın uğrayacağı
tehditleri önlemek ve bunları boşa çıkarmak, saldırı ya da barışın başka
yollarla bozulması eylemlerini bastırmak üzere etkin ortak önlemler almak; ve
barışın bozulmasına yol açabilecek nitelikteki uluslararası uyuşmazlık veya
durumların düzeltilmesini ya da çözümlenmesini barışçı yollarla, adalet ve
uluslararası hukuk ilkelerine uygun olarak gerçekleştirmek;
2) Uluslar arasında, halkların hak eşitliği ve kendi geleceklerini kendilerinin
belirlemesi ilkesine saygı üzerine kurulmuş dostça ilişkiler geliştirmek, ve
dünya barışını güçlendirmek için diğer uygun önlemleri almak;
3) Ekonomik, sosyal, kültürel ve insancıl nitelikteki uluslararası sorunları
çözmede, ve ırk, cinsiyet, dil ya da din ayrımı gözetmeksizin herkesin insan
haklarına ve temel özgürlüklerine saygının geliştirilip güçlendirilmesinde
uluslararası işirliğini sağlamak;
ve
4) Bu ereklere ulaşılması yolunda ulusların giriştikleri eylemlerin uyumlaştığı
bir odak olmak.
2. Madde
Birleşmiş Milletler örgütü ve üyeleri, 1. Maddede belirtilen amaçlara ulaşmak
üzere aşağıdaki ilkelere uygun biçimde hareket edeceklerdir:
1) Örgüt, tüm üyelerinin egemen eşitliği ilkesi üzerine kurulmuştur.
2) Tüm üyeler, üyelik sıfatından doğan hak ve çıkarlardan tümünün yararlanmasını
sağlamak için, işbu Antlaşma.ya uygun olarak üstlendikleri yükümlülükleri iyi
niyetle yerine getirirler.
3) Tüm üyeler, uluslararası nitelikteki uyuşmazlıklarını, uluslararası barış ve
güvenliği ve adaleti tehlikeye düşürmeyecek biçimde, barışçı yollarla çözerler.
4) Tüm üyeler, uluslararası ilişkilerinde gerek herhangi bir başka devletin
toprak bütünlüğüne ya da siyasal bağımsızlığa karşı, gerek Birleşmiş
Milletler'in Amaçları ile bağdaşmayacak herhangi bir biçimde kuvvet kullanma
tehdidine ya da kuvvet kullanılmasına başvurmaktan kaçınırlar.
5) Tüm üyeler, örgütün işbu Antlaşma gereği giriştiği tüm eylemlerde örgüte her
türlü yardımı yaparlar ve Birleşmiş Milletler tarafından aleyhinde önleme ya da
zorlama eylemine girişilen herhangi bir devlete yardım etmekten kaçınırlar.
6) Örgüt, Birleşmiş Milletler üyesi olmayan devletlerin de, uluslararası barış
ve güvenliğin korunmasının gerektirdiği ölçüde bu ilkelere uygun biçimde hareket
etmesini sağlar.
7) İşbu Antlaşma.nın hiçbir hükmü, Birleşmiş Milletler.e herhangi bir devletin
kendi iç yetki alanına giren konlara müdahale yetkisi vermediği gibi, üyeleri de
bu türden konuları iş bu Antlaşma uyarınca bir çözüme bağlamaya zorlayamaz;
ancak, bu ilke, VII. Bölüm.de öngörülmüş olan zorlayıcı önlemlerin uygulanmasını
hiçbir biçimde engellemez.
II. BÖLÜM
ÜYELER
3. Madde
Birleşmiş Milletler’in asıl üyeleri, Uluslararası Örgütlenme konusunda San
Francisco’da yapılan Birleşmiş Milletler Konferansı’na katılmış olan, ya da 1
Ocak 1942 tarihli Birleşmiş Milletler Bildirgesi’ni önceden imzalamış bulunan ve
iş bu Antlaşma’yı imzalayarak 110. Madde uyarınca onaylayan devletlerdir.
4. Madde
1. İş bu Antlaşma’nın getirdiği yükümlülükleri kabul eden ve bunları yerine
getirme konusunda yetenekli ve istekli olduklarına örgütçe hükmedilen tüm diğer
barışsever devletler Birleşmiş Milletler’e üye olabilirler.
2. Bu koşullara uyan her devletin Birleşmiş Milletler üyeliğine kabulü, Güvenlik
Konseyi’nin tavsiyesi üzerine Genel Kurul kararı ile olur.
5. Madde
Güvenlik Konseyi tarafından aleyhinde bir önleyici ya da zorlayıcı önlem alınmış
bulunan bir Birleşmiş Milletler üyesi, üyelik sıfatından doğan hak ve
ayrıcalıklarını kullanmaktan, Güvenlik Konseyi’nin tavsiyesi üzerine Genel Kurul
tarafından alıkonabilir. Güvenlik Konseyi bu hak ve ayrıcalıkların
kullanılmasına yeniden izin verebilir.
6. Madde
İşbu Antlaşma’da belirtilen ilkeleri ısrarla çiğneyen bir Birleşmiş Milletler
üyesi, Güvenlik Konseyi’nin tavsiyesi üzerine Genel Kurul tarafından örgütten
çıkarılabilir.
III. BÖLÜM
ORGANLAR
7. Madde
1. Birleşmiş Milletler örgütünün başlıca organları olarak: bir Genel Kurul, bir
Güvenlik Konseyi, bir Ekonomik ve Sosyal Konsey, bir Vesayet Meclisi, bir
Uluslararası Adalet Divanı ve bir de Sekreterlik kurulmuştur.
2. Gerekli görülebilecek yardımcı organlar işbu Antlaşma’ya uygun olarak
kurulabilirler.
8. Madde
Birleşmiş Milletler, kadın ve erkeklerin ana ve yardımcı organlara herhangi bir
sıfatla ve eşit koşullarla katılabilmelerine hiçbir kısıtlama koymayacaktır.
IV. BÖLÜM: GENEL KURUL
9. Madde
1. Genel Kurul Birleşmiş Milletler.in bütün üyelerinden oluşur.
2. Her üyenin Genel Kurul.da en çok beş temsilcisi bulunur.
Görev ve Yetkileri
10. Madde
Genel Kurul, işbu Antlaşma kapsamına giren yada işbu Antlaşma’da öngörülmüş
organlardan herhangi birinin yetki ve görevlerine ilişkin bütün sorunları yada
işleri görüşebilir ve, 12. Madde hükümleri saklı kalmak koşuluyla, bu tür sorun
ya da işler konusunda Birleşmiş Milletler üyelerine veya Güvenlik Konseyi’ne
veya hem örgüt üyelerine, hem de Güvenlik Konseyi’ne tavsiyelerde bulunabilir.
11. Madde
1) Genel Kurul, silahsızlanmaya ve silahlanmanın düzenlenmesine hakim olan
ilkeleri de içermek üzere, uluslararası barış ve güvenliğin korunması için
yapılacak işbirliğinin genel ilkelerini inceleyebilir ve bu ilkeler konusunda
örgüt üyelerine hem de Güvenlik Konseyi.ne veya hem örgüt üyelerine hem de
Güvenlik Konseyi’ne tavsiyelerde bulunabilir.
2) Genel Kurul, Birleşmiş Milletler üyelerinden herhangi biri veya Güvenlik
Konseyi veya örgüt üyesi olmayan bir devlet tarafından 35. Maddenin 2. fıkrası
uyarınca kendisine sunulan ve uluslararası barış ve güvenliğin korunmasına
ilişkin olan bütün sorunları görüşebilir ve 12. Madde hükümleri saklı kalmak
koşuluyla bütün bu tür sorunlar konusunda ilgili devlet ya da devletlere veya
Güvenlik Konseyi’ne yada hem devletlere veya Güvenlik Konseyi’ne tavsiyelerde
bulunabilir. Bir eylem gerektiren bu tür sorunların tümü, görüşmelerden önce ya
da sonra Genel Kurul tarafından Güvenlik Konseyi’ne gönderilir.
3) Genel Kurul, uluslararası barış ve güvenliği tehlikeye sokması muhtemel
durumlara Güvenlik Konseyi’nin dikkatini çekebilir.
4) Genel Kurul.un işbu maddede sayılan yetkileri, 10. Madde’nin genel kapsamını
sınırlandırmaz.
12. Madde
1) Güvenlik Konseyi herhangi bir uyuşmazlık ya da duruma ilişkin olarak işbu
Antlaşma’nın kendisine yüklediği görevleri yerine getirdiği sürece, Genel Kurul,
Güvenlik Konseyi bunu kendisinden istemedikçe, bu uyuşmazlık ya da durum
konusunda herhangi bir tavsiyede bulunamaz.
2) Genel Sekreter, uluslararası barış ve güvenliğin korunmasına ilişkin olup
Güvenlik Konseyince ele alınmış bulunan işleri, Güvenlik Konseyi’nin onayı ile,
her toplantıda Genel Kurul.un bilgisine sunar; Güvenlik Konseyi sözü geçen
işleri elden bıraktığı anda da, Genel Sekreter yine aynı şekilde Genel Kurul’a,
ya da Genel Kurul toplantı halinde değilse, Birleşmiş Milletler üyelerine durumu
bildirir.
13. Madde
1) Genel Kurul :
a. siyasal alanda uluslararası işbirliğini geliştirmek, uluslararası hukukun
giderek geliştirilmesini ve yasalaştırılmasını teşvik etmek;
b. ekonomik, sosyal, kültürel alanlarda, eğitim ve sağlık alanlarında
uluslararası işbirliğini geliştirmek ve ırk, cinsiyet, dil ya da din ayrımı
gözetmeksizin herkesin insan hakları ile temel özgürlüklerden yararlanmasını
kolaylaştırmak için araştırmalar yapılmasına önayak olur
ve bu amaçla tavsiyelerde bulunur.
2) Genel Kurul.un, yukarıda 1(b) fıkrasında sözü edilen sorunlara ilişkin, öteki
sorumluluk, görev ve yetkileri, IX. ve X. Bölümlerde belirtilmiştir.
14. Madde
12. Madde hükümleri saklı kalmak koşuluyla, Genel Kurul, Birleşmiş Milletler’in
amaç ve ilkelerini belirten işbu Antlaşma hükümlerinin çiğnenmesinden doğan
durumlarda dahil olmak üzere kamu esenliğine zarar verecek, uluslar arasındaki
dostça ilişkileri tehlikeye sokacak nitelikte gördüğü herhangi bir durumun,
kökenine bakılmaksızın barışçı yollarla düzeltilmesi için gerekli önlemler
alınmasını tavsiye edebilir.
15. Madde
1. Genel Kurul, Güvenlik Konseyi’nin yıllık raporları ile özel raporlarını kabul
eder ve inceler; bu raporlar Güvenlik Konseyi’nin uluslararası barış ve
güvenliği korumak için kararlaştırdığı yada aldığı önlemlerin bir dökümünü de
içerir.
2. Genel Kurul, Birleşmiş Milletler’in öteki organlarından gelen raporları da
kabul eder ve inceler.
16. Madde
Genel Kurul, uluslararası vesayet rejimi konusunda, XII. ve XIII. Bölümler
uyarınca kendisine düşen görevleri yerine getirir; stratejik bölge olarak
belirlenmemiş bölgelere ilişkin anlaşmaların kabulü de bu görevler arasındadır.
17. Madde
1. Genel Kurul, örgütün bütçesini inceler ve kabul eder.
2. Üyeler, Genel Kurul.un yapacağı paylaştırmaya uygun olarak örgütün
harcamalarını üstlenirler.
3. Genel Kurul, 57. Maddede sözü edilen ihtisas kuruluşları ile yapılan mali ve
bütçeye ilişkin düzenlemelerin tümünü inceleyerek kabul eder ve anılan
kuruluşların idari bütçelerini, kendilerine tavsiyelerde bulunmak üzere,
inceler.
Oylama
18. Madde
1) Genel Kurul’un her üyesinin bir oyu vardır.
2) Genel Kurul’un önemli sorunlar konusundaki kararları, hazır bulunan ve oy
veren üyelerin üçte iki çoğunluğu ile alınır. Önemli sayılan sorunlar şunlardır:
uluslararası barış ve güvenliğin korunmasına ilişkin tavsiyeler. Güvenlik
Konseyi’nin sürekli olmayan üyelerinin seçilmesi, Ekonomik ve Sosyal Konsey
üyelerinin seçilmesi, Vesayet Meclisi üyelerinin 86. Maddenin 1(c) fıkrası
uyarınca seçilmesi, Birleşmiş Milletler’e yeni üyelerin kabulü, üyelik hak ve
ayrıcalıklarının askıya alınması, üyelikten çıkarma, vesayet rejiminin
işleyişine ilişkin sorunlar ve bütçe.
3) Üçte iki çoğunlukla çözülecek yeni sorun türlerinin belirlenmesi de içinde
olmak üzere, başka sorunlar konusundaki kararlar, hazır bulunan ve oy veren
üyelerin oy çoğunluğu ile alınır.
19. Madde
Örgüte mali katkısını ödemekte gecikmiş olan bir Birleşmiş Milletler üyesi, eğer
gecikmiş ödemelerinin tutarı önceki iki tam yılın ödeme payları tutarına eşit ya
da bundan fazla ise, Genel Kurul.da oy kullanamaz. Bununla birlikte Genel Kurul,
ödemedeki aksamanın söz konusu üyenin iradesi dışındaki nedenler yüzünden
meydana gelmiş olduğu kanısına varırsa, bu üyenin oylamaya katılmasına izin
verebilir.
Yöntem
20. Madde
Genel Kurul yılda bir kez olağan toplantı yapar, durum gerektirdiğinde de
olağanüstü toplanır. Olağanüstü toplantılar, Güvenlik Konseyi’nin ya da
Birleşmiş Milletler üyelerinin çoğunluğunun isteği üzerine Genel Sekreter.in
çağrısı ile yapılır.
21. Madde
Genel Kurul, içtüzüğünü kendi yapar. Her toplantı için başkanını seçer.
22. Madde
Genel Kurul, görevlerini yerine getirmek için gerekli gördüğü yardımcı organları
oluşturabilir.
V. BÖLÜM
GÜVENLİK KONSEYİ BİLEŞİMİ
23. Madde
1) Güvenlik Konseyi, Birleşmiş Milletler'in on beş üyesinden oluşur. Çin
Cumhuriyeti, Fransa, Rusya Federasyonu, Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Krallığı
ve Amerika Birleşik Devletleri Güvenlik Konseyi’nin sürekli üyeleridir.
Genel Kurul, her şeyden önce Birleşmiş Milletler üyelerinin uluslararası barış
ve güvenliğin korunmasına ve örgütün öteki amaçlara katkılarını, aynı zamanda da
hakça bir coğrafi dağılımı göz önünde tutarak, Birleşmiş Milletler'in öteki on
üyesini de Güvenlik Konseyi’nin geçici üyeleri olarak seçer.
2) Güvenlik Konseyi’nin geçici üyeleri iki yıllık bir dönem için seçilirler.
Güvenlik Konseyi üyelerinin sayısı on birden on beşe çıkarıldıktan sonra geçici
üyeler için yapılacak ilk seçimde, dört yeni üyeden ikisi bir yıllık dönem için
seçilecektir. Süresi biten bir üye hemen yeniden seçilemez.
3) Güvenlik Konseyi’nin her üyesinin Konsey’de bir temsilcisi vardır.
Görev ve Yetkileri
24. Madde
1) Birleşmiş Milletler.in üyeleri, örgütün hızlı ve etkili hareket etmesini
sağlamak için, uluslararası barış ve güvenliğin korunmasında başlıca sorumluluğu
Güvenlik Konseyi.ne bırakırlar ve bu sorumluluk gereğince görevlerini yerine
getirirken Güvenlik Konseyi'nin kendi adlarına hareket ettiğini kabul ederler.
2) Güvenlik Konseyi, bu görevleri yerine getirirken Birleşmiş Milletler’in Amaç
ve İlkelerine uygun hareket eder. Bu görevleri yerine getirebilmesi için
Güvenlik Konseyi’ne verilmiş belirli yetkiler VI, VII, VIII ve XII. Bölümlerde
gösterilmiştir.
3) Güvenlik Konseyi, Genel Kurul’a incelenmek üzere yıllık raporlar ve
gerektiğinde özel raporlar sunar.
25. Madde
Birleşmiş Milletler üyeleri, işbu Antlaşma uyarınca, Güvenlik Konseyi’nin
kararlarını kabul etme ve uygulama konusunda görüş birliğine varmışlardır.
26. Madde
Dünyanın insan ve ekonomi kaynaklarının, yalnızca en küçük bölümünü silahlanmaya
ayırarak, uluslararası barış ve güvenliğin sağlanıp korunmasını kolaylaştırmak
için Güvenlik Konseyi, 47. Madde'de öngörülen Askeri Kurmay Komitesi’nin de
yardımıyla, silahlanmanın düzenlenmesi için bir sistem kurmak üzere Birleşmiş
Milletler üyelerine sunulacak planlar hazırlamakla yükümlüdür.
Oylama
27. Madde
1) Güvenlik Konseyi’nin her üyesinin bir oyu vardır.
2) Güvenlik Konseyi'nin usule ilişkin konulardaki kararları dokuz üyesinin
olumlu oyu ile alınır.
3) Güvenlik Konseyi’nin diğer tüm konulardaki kararları dokuz üyenin olumlu oyu
ile alınır; ancak, VI. Bölüm ile 52. Maddenin 3. fıkrası hükümleri uyarınca
alınan kararlarda, bir uyuşmazlığa taraf olan, oylamaya katılamaz.
Usul
28. Madde
1) Güvenlik Konseyi, görevlerini sürekli olarak yapacak biçimde
örgütlendirilecektir. Bunun için Güvenlik Konseyi’nin her üyesi örgüt merkezinde
her zaman bir temsilci bulunduracaktır.
4) Güvenlik Konseyi, belirli dönemlerde toplanır; üyelerden her biri, dilerse
bir hükümet üyesi ya da özel olarak atanmış başka bir temsilci tarafından bu
toplantılarda temsil olunabilir.
5) Güvenlik Konseyi, örgüt merkezinin dışında çalışmalarını en çok
kolaylaştıracağına inandığı herhangi bir yerde toplanabilir.
29. Madde
Güvenlik Konseyi, görevini yerine getirmek için gerekli gördüğü yardımcı
organları oluşturabilir.
30. Madde
Güvenlik Konseyi, başkanının seçim yöntemini de saptayan içtüzüğü kendi yapar.
31. Madde
Güvenlik Konseyi üyesi olmayan herhangi bir Birleşmiş Milletler üyesi, Güvenlik
Konseyi’ne sunulan herhangi bir sorunun görüşülmesine, eğer Konsey bu üyenin
çıkarlarının özellikle söz konusu olduğu görüşüne varmışsa, oy hakkı olmaksızın
katılabilir.
32. Madde
Güvenlik Konseyi üyesi olmayan herhangi bir Birleşmiş Milletler üyesi veya
Birleşmiş Milletler üyesi olmayan herhangi bir devlet, Güvenlik Konseyi’nin
incelediği bir uyuşmazlığa taraf ise, bu uyuşmazlığa ilişkin görüşmelere, oy
hakkı olmaksızın katılmaya çağrılabilir. Güvenlik Konseyi, Birleşmiş Milletler
üyesi olmayan bir devletin katılması konusunda uygun gördüğü koşulları koyar.
VI. BÖLÜM
UYUŞMAZLIKLARIN BARIŞÇI YOLLARLA ÇÖZÜLMESİ
33. Madde
1. Süregitmesi uluslararası barış ve güvenliğin korunmasını tehlikeye
düşürebilecek nitelikte bir uyuşmazlığa taraf olanlar, her şeyden önce görüşme,
soruşturma, arabuluculuk, uzlaşma, hakemlik ve yargısal çözüm yolları ile,
bölgesel kuruluş ya da anlaşmalara başvurarak veya kendi seçecekleri başka
yollarla buna çözüm aramalıdırlar.
2. Güvenlik Konseyi, gerekli gördüğünde, tarafları aralarındaki uyuşmazlığı bu
gibi yollarla çözmeye çağırır.
34. Madde
Güvenlik Konseyi, herhangi bir uyuşmazlık veya uluslararası bir anlaşmazlığa yol
açabilecek ya da uyuşmazlık doğurabilecek bir durum konusunda, bu uyuşmazlık ya
da durumun süregitmesinin uluslararası barış ve güvenliğin korunmasını tehlikeye
düşürme eğiliminde olup olmadığını saptamak için soruşturmada bulunabilir.
35. Madde
1. Birleşmiş Milletler.in her üyesi herhangi bir uyuşmazlık ya da 34. Maddede
öngörülen nitelikte bir duruma Güvenlik Konseyi’nin ya da Genel Kurul’un
dikkatini çekebilir.
2. Birleşmiş Milletler üyesi olmayan bir devlet, taraf olduğu herhangi bir
uyuşmazlık konusunda, işbu Antlaşma.da öngörülen barışçı yollarla çözme
yükümlülüğünü bu uyuşmazlık için önceden kabul etmek koşuluyla, Güvenlik
Konseyi’nin ya da Genel Kurul’un dikkatini çekebilir.
3. Bu madde uyarınca dikkatine sunulan işlere ilişkin olarak Genel Kurul’un
girişeceği işlemler, 11. ve 12. Maddelerin hükümlerine bağlı olacaktır.
36. Madde
1. Güvenlik Konseyi, 33. Madde'de belirtilen nitelikte bir uyuşmazlığın ya da
benzeri bir durumun herhangi bir evresinde, uygun düzeltme yöntem ya da
yollarını tavsiye edebilir.
2. Güvenlik Konseyi, bu uyuşmazlığın çözülmesi için taraflarca önceden kabul
edilmiş olan tüm yöntemleri göz önünde tutacaktır.
3. Güvenlik Konseyi bu Maddede öngörülen tavsiyelerde bulunurken, genel kural
olarak, hukuksal nitelikteki uyuşmazlıkların taraflarca Uluslararası Adalet
Divanı Statüsü hükümlerine göre Divan’a sunulması gerektiğini de göz önünde
tutacaktır.
37. Madde
1. 33. Madde'de belirtilen nitelikte bir uyuşmazlığa taraf olanlar söz konusu
uyuşmazlığı anılan maddede gösterilen yollarla çözmeyi başaramazlarsa, Güvenlik
Konseyi’ne sunarlar.
2. Güvenlik Konseyi bir uyuşmazlığın süregitmesinin gerçekten uluslararası barış
ve güvenliğin korunmasını tehlikeye soktuğu kanısına varırsa, 36. Madde uyarınca
mı hareket edeceğini yoksa uygun gördüğü başka çözüm yolları mı tavsiye
edeceğini kendisi kararlaştırır.
38. Madde
Güvenlik Konseyi, 33-37. Maddeler hükümlerini zedelemeksizin, bir uyuşmazlığa
taraf olanların tümünün istemesi halinde bu uyuşmazlığın barışçı yollarla
çözülmesi için taraflara tavsiyelerde bulunabilir.
VII. BÖLÜM
BARIŞIN TEHDİDİ, BOZULMASI VE SALDIRI EYLEMİ
Durumunda Alınacak Önlemler
39. Madde
Güvenlik Konseyi, barışın tehdit edildiğini, bozulduğunu ya da bir saldırı
eylemi olduğunu saptar ve uluslararası barış ve güvenliğin korunması ya da
yeniden kurulması için tavsiyelerde bulunur veya 41 ve 42. Maddeler uyarınca
hangi önlemler alınacağını kararlaştırır.
40. Madde
Güvenlik Konseyi, durumun ağırlaşmasını önlemek üzere, 39. Madde uyarınca
tavsiyelerde bulunmadan ya da önlemleri kararlaştırmadan önce, ilgili tarafları
gerekli ya da uygun gördüğü geçici önlemlere uymaya çağırabilir. Bu geçici
önlemler tarafların haklarını, iddialarını ya da konumlarını hiçbir biçimde
zedelemez. Bu geçici önlemlerin yerine getirilmemesi halinde Güvenlik Konseyi
bunu gereğince dikkate alacaktır.
41. Madde
Güvenlik Konseyi, kararlarını yürütmek için silahlı kuvvet kullanımını içermeyen
ne gibi önlemler alınması gerektiğini kararlaştırabilir ve Bileşmiş Milletler
üyelerini bu önlemleri uygulamaya çağırabilir. Bu önlemler, ekonomik ilişkilerin
ve demiryolu, deniz, hava, posta, telgraf, radyo ve diğer iletişim ve ulaştırma
araçlarının tümüyle ya da bir bölümüyle kesintiye uğratılmasını, diplomatik
ilişkilerin kesilmesini içerebilir.
42. Madde
Güvenlik Konseyi, 41. Madde'de öngörülen önlemlerin yetersiz kalacağı ya da
kaldığı kanısına varırsa, uluslararası barış ve güvenliğin korunması ya da
yeniden kurulması için, hava, deniz ya da kara kuvvetleri aracılığıyla, gerekli
saydığı her türlü girişimde bulunabilir. Bu girişimler gösterileri, ablukayı ve
Birleşmiş Milletler üyelerinin hava, deniz ya da kara kuvvetlerince yapılacak
başka operasyonları içerebilir.
43. Madde
1) Birleşmiş Milletler.in tüm üyeleri, uluslararası barış ve güvenliğin
korunmasına katkıda bulunmak üzere, Güvenlik Konseyi’nin çağrısı ile özel
anlaşma ya da anlaşmalar uyarınca, uluslararası barış ve güvenliğin korunması
için gerekli silahlı kuvvetleri ve geçit hakkını da içine almak üzere her türlü
yardım ve kolaylığı Konseyin hizmetine sunmayı yüklenirler.
2) Bu anlaşma ya da anlaşmalarda, söz konusu kuvvetlerin sayısı, niteliği
hazırlık derecesi ve genel mevkileri ile, sağlanacak kolaylık ve yardımın
niteliği belirlenecektir.
3) Anlaşmaya da anlaşmalar, Güvenlik Konseyi’nin girişimi ile, mümkün olan en
kısa zamanda görüşülecektir. Anlaşmalar, Güvenlik Konseyi ile örgüt üyeleri
arasında ya da Güvenlik Konseyi ile ülke grupları arasında yapılacak ve
imzalayan devletlerce, her birinin anayasası gereğince, onaylanacaktır.
44. Madde
Güvenlik Konseyi kuvvet kullanmaya karar verdiği zaman, Konsey’de temsil
edilmeyen bir üyeyi, 43. Madde uyarınca üstlenilen yükümlülüklerin yerine
getirilmesi için silahlı kuvvet vermeye çağırmadan önce, o üyeyi, dilerse, o
üyenin kendi silahlı kuvvetlerine bağlı birliklerin kullanılmasına ilişkin
Güvenlik Konseyi kararlarına katılmaya çağıracaktır.
45. Madde
Birleşmiş Milletler’in ivedi askeri önlemler alabilmesini sağlayabilmek üzere
üyeler, birleşik uluslararası zorlayıcı önlemleri yürütmek için derhal
kullanılabilecek ulusal hava kuvveti birlikleri bulunduracaklardır. Bu
birliklerin gücü ve hazırlık derecesi ile, bunların birlikte hareketini
düzenleyen planlar, 43. Maddede belirtilen özel anlaşmanın yada anlaşmaların
öngördüğü sınırlar içinde, Askeri Kurmay Komitesi’nin yardımı ile Güvenlik
Konseyince belirlenecektir.
46. Madde
Silahlı kuvvet kullanılması için planları, Askeri Kurmay Komitesi’nin yardımı
ile Güvenlik Konseyi hazırlar.
47. Madde
1) Uluslararası barış ve güvenliğin korunması, Güvenlik Konseyi’nin buyruğu
altına konulan kuvvetlerin kullanılması ve yönetilmesi, silahsızlanmanın
düzenlenmesi ve muhtemel bir silahsızlanmanın gerçekleştirilmesi için Konsey’e
gerekli olan askeri ihtiyaçlara ilişkin her konuda Güvenlik Konseyi’ne
danışmanlık yapacak ve ona yardımcı olacak bir Askeri Kurmay Komitesi
kurulacaktır.
2) Askeri Kurmay Komitesi, Güvenlik Konseyi’nin sürekli üyelerinin Kurmay
Başkanlarından ya da onların temsilcilerinden oluşur. Kurmay Komitesi'nde
sürekli olarak temsil edilmeyen herhangi bir Birleşmiş Milletler üyesinin Komite
çalışmalarına katılması Komite’nin görevini iyi yapabilmesi için gerekli olduğu
zaman, Komite bu üyeyi kendisiyle işbirliği yapmaya çağırır.
3) Askeri Kurmay Komitesi, Güvenlik Konseyi’nin yetkisi altında Konsey’in emrine
verilen tüm silahlı kuvvetlerin stratejik açıdan yönetilmesinden sorumludur. Bu
kuvvetlerin komutasına ilişkin sorunlar daha sonra çözülecektir.
4) Askeri Kurmay Komitesi, Güvenlik Konseyi’nin izniyle ve uygun bölgesel
kuruluşlara danıştıktan sonra, bölge alt komiteleri kurabilir.
48. Madde
1. Güvenlik Konseyi’nin uluslararası barış ve güvenliğin korunması konusundaki
kararlarının yürütülmesi için gerekli önlemler, Birleşmiş Milletler.in tüm
üyeleri ya da bunlardan bazıları tarafından alınır.
2. Bu kararlar, Birleşmiş Milletler üyeleri tarafından doğrudan doğruya ve üyesi
bulundukları uluslararası kuruluşlar içindeki eylemleriyle yürütülürler.
49. Madde
Birleşmiş Milletler üyeleri, Güvenlik Konseyi’nin kararlaştırdığı önlemlerin
yürütülmesinde birbirlerine karşılıklı yardımcı olmak için işbirliği yaparlar.
50. Madde
Güvenlik Konseyi tarafından bir devlet aleyhine önleyici ya da zorlayıcı
önlemler alındığında, Birleşmiş Milletler üyesi olsun ya da olmasın başka
herhangi bir devlet, bu önlemlerin yürütülmesi yüzünden özel ekonomik sorunlarla
karşı karşıya kalırsa, bu devletin, söz konusu sorunların çözümü için Güvenlik
Konseyi'ne danışma hakkı vardır.
51. Madde
Bu Antlaşma’nın hiçbir hükmü, Birleşmiş Milletler üyelerinden birinin silahlı
bir saldırıya hedef olması halinde, Güvenlik Konseyi uluslararası barış ve
güvenliğin korunması için gerekli önlemleri alıncaya dek, bu üyenin doğal olan
bireysel ya da ortak meşru savunma hakkına halel getirmez. Üyelerin bu meşru
savunma hakkını kullanırken aldıkları önlemler hemen Güvenlik Konseyi’ne
bildirilir ve Konsey'in işbu Antlaşma gereğince uluslararası barış ve güvenliğin
korunması ya da yeniden kurulması için gerekli göreceği biçimde her an hareket
etme yetki ve görevini hiçbir biçimde etkilemez.
VIII. BÖLÜM
BÖLGESEL ANTLAŞMALAR
52. Madde
1) İşbu Antlaşma’nın hiçbir hükmü, uluslararası barış ve güvenliğin korunmasına
ilişkin olup, bölgesel anlaşma ya da kuruluşların varlığına engel değildir;
yeter ki, bu anlaşma ve kuruluşlar ve bu kuruluşların çalışmaları Birleşmiş
Milletler'in Amaç ve İlkeleri ile bağdaşır olsun.
2) Böyle anlaşmalara giren ya da böyle kuruluşları oluşturan Birleşmiş Milletler
üyeleri, yerel uyuşmazlıkları Güvenlik Konseyi’ne sunmadan önce, bunları söz
konusu anlaşmalar ya da kuruluşlar aracılığıyla ve barışçı yollarla çözmek için
çaba harcayacaklardır.
3) Güvenlik Konseyi, yerel uyuşmazlıkların, ya ilgili devletlerin girişimi
üzerine ya da Güvenlik Konseyi’nin göndermesi yoluyla, bu tür bölgesel
anlaşmalar ya da bölgesel kuruluşlar aracılığıyla barışçı yoldan çözülmesinin
gelişmesini teşvik eder.
4) İşbu madde, 34. ve 35. Madde'lerin uygulanmasını hiçbir biçimde etkilemez.
53. Madde
1) Güvenlik Konseyi, gerekirse, kendi yetkisi altında alınan zorlayıcı
önlemlerin uygulanması için bölgesel anlaşma ya da kuruluşlardan yararlanır.
Bununla birlikte, Güvenlik Konseyi’nin izni olmaksızın bölgesel anlaşmalar
uyarınca ya da bölgesel kuruluşlar tarafından hiçbir zorlama eylemine
girişilmeyecektir;
bu maddenin 2. fıkrasında verilen tanıma göre düşman devlet sayılan tüm
devletlere karşı 107. Madde uyarınca alınan ya da böyle bir devletin saldırı
politikasına yeniden girişmesine karşı bölgesel anlaşmalar çerçevesinde
yöneltilen önlemler, ilgili hükümetlerin isteği üzerine örgütün böyle bir devlet
tarafından girişilecek yeni bir saldırıyı önleme görevini üstlenmesi mümkün
oluncaya dek, bunun dışındadır.
2) Bu Maddenin 1. fıkrasında kullanıldığı şekliyle düşman devlet terimi, İkinci
Dünya Savaşı sırasında, işbu Antlaşma'yı imzalamış herhangi bir devletin düşmanı
olmuş olan herhangi bir devleti anlatır.
54. Madde
Güvenlik Konseyi, bölgesel anlaşmalar uyarınca ya da bölgesel kuruluşlar
tarafından uluslararası barış ve güvenliğin korunması için girişilen ya da
tasarlanan tüm eylemlerden her an tam olarak haberli bulundurulacaktır.
IX. BÖLÜM
ULUSLARARASI EKONOMİK VE SOSYAL İŞBİRLİĞİ
55. Madde
Uluslar arasında halkların hak eşitliği ve kendi yazgılarını kendilerinin
belirlemesi ilkesine saygı üzerine kurulmuş barışçı ve dostça ilişkiler
sağlanması için gerekli istikrar ve refah koşullarını yaratmak üzere Birleşmiş
Milletler:
a. yaşam düzeylerinin yükseltilmesini, tam istihdamı, ekonomik ve sosyal
alanlarda ilerleme ve gelişme koşullarını,
b. ekonomik, sosyal alanlarla sağlık alanındaki uluslararası sorunların ve
bunlara bağlı başka sorunların çözümünü, kültür ve eğitim alanlarında uluslar
arası işbirliğini; ve
c. ırk, cinsiyet, dil ya da din ayrımı gözetmeksizin herkesin insan haklarına ve
temel özgürlüklerine bütün dünyada etkin bir biçimde saygı gösterilmesini,
kolaylaştıracaktır.
56. Madde
Üyeler, 55. Maddede belirtilen amaçlara ulaşmak için, gerek birlikte gerekse
ayrı ayrı, örgütle işbirliği içinde hareket etmeyi yükümlenirler.
57. Madde
1) Hükümetlerarası anlaşmalarla kurulan ve kendi kuruluş belgeleri gereğince
ekonomik, sosyal, kültürel alanlarla eğitim ve sağlık alanlarında ve bunlarla
ilgili başka alanlarda geniş uluslararası yetkileri bulunan uzmanlık
kuruluşları, 63. Madde uyarınca Birleşmiş Milletler’e bağlanacaktır.
2) Birleşmiş Milletler’e bu şekilde bağlanan kuruluşlar bundan böyle uzmanlık
kuruluşları. adıyla anılacaktır.
58. Madde
Örgüt, ihtisas kuruluşlarının programları ile çalışmalarını eşgüdümlü duruma
getirmek için tavsiyelerde bulunur.
59. Madde
Örgüt, gerektiğinde, 55. Maddede belirtilen amaçlara ulaşabilmesi için gerekli
her türlü yeni ihtisas kuruluşunu oluşturmak üzere ilgili devletler arasında
görüşmeler yapılmasına önayak olur.
60. Madde
Örgütün bu Bölüm.de belirtilen görevlerinin yerine getirilmesi konusunda
sorumluluk, Genel Kurul.a ve Genel Kurul.un yetkisi altında, X. Bölümde bu
amaçla kendisine verilen yetkileri kullanacak olan Ekonomik ve Sosyal Konsey’e
düşer.
X. BÖLÜM
EKONOMİK VE SOSYAL KONSEY BİLEŞİMİ
61. Madde
1) Ekonomik ve Sosyal Konsey, Genel Kurulca seçilen elli dört Birleşmiş
Milletler üyesinden oluşur.
2) 3. fıkra hükümleri saklı kalmak üzere, her yıl Ekonomik ve Sosyal Konsey’in
elli dört üyesi üç yıllık bir süre için seçilir. Süresi biten üye hemen yeniden
seçilebilir.
3) Ekonomik ve Sosyal Konsey üyelerinin sayısı yirmi yediden elli dörde
çıkarıldıktan sonra yapılacak ilk seçimde, görev süreleri o yılın sonunda
bitecek olan dokuz üyenin yerine yirmi yedi yeni üye seçilecektir. Genel Kurulca
yapılan düzenlemelere uygun olarak, bu yirmi yedi yeni üyeden, bu şekilde
seçilmiş dokuz tanesinin görev süresi, bir yılın sonunda, öteki dokuz
üyenin görev süresi de iki yılın sonunda sona erecektir.
4) Ekonomik ve Sosyal Konsey’in her üyesinin Konsey’de bir temsilcisi vardır.
Görev ve Yetkileri
62. Madde
1) Ekonomik ve Sosyal Konsey, ekonomik, sosyal, kültürel alanlarda, eğitim ve
sağlık alanlarında ve bunlarla ilgili başka alanlarda uluslararası sorunlar
üzerinde araştırmalar yapabilir, raporlar hazırlayabilir ya da bunların yapılıp
hazırlanmasına önayak olabilir ve bütün bu sorunlara ilişin olarak Genel Kurul,
Birleşmiş Milletler üyeleri ve ilgili ihtisas kuruluşlarına tavsiyelerde
bulunabilir.
2) Konsey, herkesin insan haklarına ve temel özgürlüklerine etkin bir biçimde
saygı gösterilmesini sağlamak üzere tavsiyelerde bulunabilir.
3) Konsey, Genel Kurul’a sunmak üzere, yetki alanına giren sorunlara ilişkin
sözleşme tasarıları hazırlayabilir.
4) Konsey, Birleşmiş Milletlerce öngörülen kurallara uygun olarak, yetki alanına
giren sorunlara ilişkin uluslararası konferanslar düzenleyebilir.
63. Madde
1) Ekonomik ve Sosyal Konsey, 57. Madde'de sözü edilen kuruluşların herhangi
biriyle, bu kuruluşun Birleşmiş Milletler’e hangi koşullar altında bağlanacağını
saptayan anlaşmalar yapabilir. Bu anlaşmalar Genel Kurul’un onayına sunulur.
2) Ekonomik ve Sosyal Konsey, ihtisas kuruluşlarına danışarak, onlara
tavsiyelerde bulunarak ve Genel Kurul ile Birleşmiş Milletler üyelerine
tavsiyelerde bulunarak, bu ihtisas kuruluşlarının çalışmalarını arasında
eşgüdümü sağlayabilir.
64. Madde
1) Ekonomik ve Sosyal Konsey, ihtisas kuruluşlarından düzenli raporlar almak
için uygun önlemlere başvurabilir. Ekonomik ve Sosyal Konsey, kendi tavsiyeleri
ile bu Konsey’in yetkisine giren konulara ilişkin Genel Kurul tavsiyelerini
yerine getirmek üzere başvurulan önlemler konusunda raporlar almak için
Birleşmiş Milletler üyeleriyle ve ihtisas kuruluşlarıyla anlaşmalar yapabilir.
2) Konsey, bu raporlar konusunda görüşlerini Genel Kurul’a iletebilir.
65. Madde
Ekonomik ve Sosyal Konsey, Güvenlik Konseyi’ne bilgi verebilir ve Güvenlik
Konseyi’nin isteği üzerine ona yardım eder.
66. Madde
1) Ekonomik ve Sosyal Konsey, Genel Kurul’un tavsiyelerini yürütme konusunda,
yetkisine giren bütün görevleri yerine getirir.
2) Konsey, Genel Kurul’un onayı ile, Birleşmiş Milletler üyelerinin ya da
ihtisas kuruluşlarının kendisinden isteyeceği hizmetleri yerine getirebilir.
3) Konsey, işbu Antlaşma’nın başka yerlerinde gösterilen yada Genel Kurulca
kendisine verilebilecek olan öteki görevleri de yerine getirir.
Oylama
67. Madde
1) Ekonomik ve Sosyal Konsey’in her üyesinin bir oyu vardır.
2) Ekonomik ve Sosyal Konsey’in kararları, hazır bulunan ve oy veren üyelerin
oyçokluğu ile alınır.
Usul
68. Madde
Ekonomik ve Sosyal Konsey, ekonomik ve sosyal konularda ve insan haklarının
ilerletilmesi için komisyonlar kuracağı gibi, görevlerini yerine getirmesine
yarayacak başka komisyonlar da kurar.
69. Madde
Ekonomik ve Sosyal Konsey, Birleşmiş Milletler’in bir üyesini özellikle
ilgilendiren bir sorunu incelerken, bu üyeyi oy hakkı olmaksızın görüşmelere
katılmaya çağırır.
70. Madde
Ekonomik ve Sosyal Konsey, uzmanlık kuruluşlarının temsilcilerinin Konsey
görüşmelerine ve Konsey tarafından kurulan komisyonların görüşmelerine oy hakkı
olmaksızın katılmaları, kendi temsilcilerinin de uzmanlık kuruluşlarının
görüşmelerine katılmaları için her türlü düzenlemeyi yapabilir.
71. Madde
Ekonomik ve Sosyal Konsey, kendi yetkisine giren sorunlarla uğraşan sivil toplum
kuruluşlarına danışmak için uygun düzenlemeler yapabilir. Böyle düzenlemeler
uluslararası örgütlerle ve, gerektiğinde, Birleşmiş Milletler’in ilgili üyesine
danışıldıktan sonra ulusal örgütlerle de yapılabilir.
72. Madde
1. Ekonomik ve Sosyal Konsey, başkanının seçim yöntemini de saptayan içtüzüğünü
kendi yapar.
2. Konsey, içtüzüğü uyarınca ihtiyaca göre toplanır; içtüzükte Konsey’in, üye
çoğunluğunun isteği üzerine toplanmasını öngören hükümler de bulunacaktır.
XI. BÖLÜM
ÖZERK OLMAYAN ÜLKELERE İLİŞKİN BİLDİRGE
73. Madde
Halkların henüz kendi kendilerini tam olarak yönetmediği bölgelerin
yönetilmesinden sorumlu olan ya da bu sorumluluğu yüklenen Birleşmiş Milletler
üyeleri, bu bölgelerde yaşayanların çıkarlarının her şeyden önce geldiği
ilkesini kabul ederler.
İşbu Antlaşma ile kurulan barış ve güvenlik sistemi içinde bu bölgelerde
yaşayanların refahını en yüksek düzeye çıkarma yükümlülüğünü kutsal bir ödev
bilirler ve bu amaçla:
a. sözkonusu halkların kültürüne saygı göstererek, onların siyasal, ekonomik ve
sosyal bakımdan ilerlemelerini ve eğitim alanında gelişmelerini sağlamayı,
onlara hakça davranmayı ve onları kötülüklerden korumayı;
b. her ülkeye ve halkına özgü koşullar ve bunların çeşitli aşamalarına uygun
olarak, bu halkların kendi kendilerini yönetme yeteneğini geliştirmeyi, onların
siyasal özlemlerini göz önünde tutmayı ve kendi özgür siyasal kurumlarının
giderek geliştirilmesinde onlara yardımcı olmayı;
c. uluslararası barış ve güvenliği pekiştirmeyi;
d. bu Madde'de belirtilen sosyal, ekonomik ve bilimsel amaçlara uygulamada
ulaşmak üzere yapıcı gelişme önlemlerini kolaylaştırmayı, bilimsel araştırmaları
özendirmeyi, birbiriyle ve koşullar elverdiğinde uluslar arası ihtisas
kuruluşlarıyla işbirliği yapmayı; ve
e. XII. ve XIII. Bölümlerin uygulama alanı dışında, sorumlulukları altında
bulunan ülkelerin ekonomik, sosyal ve eğitim koşullarına ilişkin istatistiksel
ve teknik nitelikte başka bilgileri, güvenlik gerekleri ve anayasalara ilişkin
görüşler saklı kalmak üzere, bilgi için düzenli olarak Genel Sekreter’e iletmeyi
kabul ederler.
74. Madde
Birleşmiş Milletler üyeleri anavatan topraklarındaki politikaları kadar, bu
Bölümün konusunu oluşturan bölgelerdeki politikaların da, dünyanın geri kalan
kesiminin çıkarları ve refahı göz önünde tutulmak koşuluyla, sosyal, ekonomik ve
ticari alanlarda iyi komşuluk genel ilkesine dayanması gerektiği konusunda da
anlaşmaya varmışlardır.
XII. Bölüm
ULUSLARARASI VESAYET REJİMİ
75. Madde
Birleşmiş Milletler örgütü, daha sonra yapılacak özel anlaşmalar gereğince
vesayet rejimine sokulabilecek bölgelerin yönetim ve gözetimi için, kendi
yetkisi altında bir uluslararası vesayet rejimi kuracaktır. Bu bölgeler bundan
böyle vesayet altında bölge. adıyla anılmaktadırlar.
76. Madde
İşbu Antlaşma’nın 1. Madde'sinde belirtilen Birleşmiş Milletler’in Amaçları'na
uygun olarak vesayet rejiminin temel hedefleri şunlardır:
a. uluslararası barış ve güvenliği pekiştirmek;
b. vesayet altındaki bölgelerde yaşayan insanların siyasal, ekonomik ve sosyal
bakımdan ilerlemelerini ve eğitim alanında gelişmelerini kolaylaştırmak; her
bölge ve halkına özgü koşulları, ilgili halkların özgürce dile getirdiği
özlemleri ve her vesayet anlaşmasında öngörülebilecek hükümleri de göz önünde
tutarak, bu bölgeler halklarının kendi kendilerini yönetmelerini ya da
bağımsızlığa doğru giderek gelişmelerini kolaylaştırmak;
c. ırk, cinsiyet, dil ya da din ayrımı gözetmeksizin herkesin insan haklarına ve
temel özgürlüklerine saygı gösterilmesini teşvik etmek ve dünya halklarının
karşılıklı bağımlılığını geliştirmek; ve
d. sosyal, ekonomik ve ticari alanlarda bütün Birleşmiş Milletler üyeleri ile
onların uyruklarına eşit davranılmasını sağlamak ve, yukarıda belirtilen
amaçların gerçekleştirilmesini engellememek ve 80. Madde hükümleri saklı kalmak
koşuluyla, adalet dağıtımında da bu sonunculara eşit davranılmasını sağlamak.
77. Madde
1) Vesayet rejimi, aşağıdaki kategorilere giren ve vesayet anlaşmaları gereğince
bu rejime sokulabilecek bölgelere uygulanacaktır:
a. şu anda manda altında bulunan bölgeler;
b. İkinci Dünya Savaşı sonucunda düşman devletlerden ayrılabilecek bölgeler;
c. Yönetimlerinden sorumlu devletlerce gönüllü olarak bu rejime sokulan
bölgeler.
2) Yukarıda belirtilen kategorilere giren bölgelerden hangilerinin, hangi
koşullarda vesayet rejimine sokulacağı, daha sonra yapılacak bir anlaşma ile
belirlenecektir.
78. Madde
Birleşmiş Milletler üyeleri arasındaki ilişkiler egemen eşitlik ilkesine dayalı
olacağına göre, Birleşmiş Milletler'e üye olan ülkelere vesayet rejimi
uygulanmayacaktır.
79. Madde
Vesayet rejimine sokulacak her ülke bakımından vesayet koşulları ve bu düzene
getirilebilecek tüm değişiklik ve düzeltmeler, Birleşmiş Milletler’in bir
üyesinin mandası altında bulunan bölgeler söz konusu olduğunda mandater devleti
de içine almak üzere, doğrudan doğruya ilgili devletler arasında yapılacak bir
anlaşmanın konusunu oluşturacak ve 83. ve 85. Maddeler uyarınca onaylanacaktır.
80. Madde
1) 77, 79 ve 81. Maddeler uyarınca yapılan ve bölgelerden her birini vesayet
rejimine sokan özel vesayet anlaşmalarında saptanabilecek noktalar dışında ve bu
anlaşmalar yapılıncaya dek, bu Bölüm’ün hiçbir hükmü herhangi bir devletin ya da
herhangi bir halkın herhangi bir hakkını ya da Birleşmiş Milletler üyelerinin
taraf bulunabileceği yürürlükteki uluslararası belgelerin hükümlerini, ister
dolaylı ister dolaysız olarak herhangi bir biçimde değiştirecek tarzda
yorumlanamaz.
2) Bu Madde’nin 1. paragrafı, manda altında olan ve diğer bölgelerin 77.
Madde’de öngördüğü üzere vesayet sistemine alınması için yapılacak müzakerelerin
ve varılacak anlaşmaların geciktirilmesi ya da ertelenmesi için gerekçe
oluşturacak biçimde yorumlanamaz.
81. Madde
Vesayet anlaşması, her durumda, vesayet altındaki bölgenin hangi koşullar
altında yönetileceği konusunu kapsar ve yönetimi üzerine alacak makamı gösterir.
Bundan böyle yönetimden sorumlu makam. adıyla anılacak olan bu makam, bir ya da
birkaç devletten oluşabileceği gibi, örgütün kendisi de olabilir.
82. Madde
Bir vesayet anlaşması, 43. Madde uyarınca yapılan herhangi bir özel anlaşmayı ya
da anlaşmaları zedelemeksizin, vesayet anlaşmasının uygulandığı vesayet
altındaki bölgenin tümünü ya da bir kesimini içine alan bir stratejik bölgeyi ya
da stratejik bölgeleri gösterebilir.
83. Madde
1) Vesayet anlaşması koşullarının onaylanması, bunların değiştirilmesi ve
düzeltilmesi de içinde olmak üzere, Birleşmiş Milletler'in stratejik bölgelere
ilişkin tüm görevleri, Güvenlik Konseyi’nce yerine getirilir.
2) 76. Madde'de belirtilen temel hedefler stratejik bölgelerden her birinin
halkı için de geçerlidir.
3) Güvenlik Konseyi, vesayet anlaşmalarına uygun olarak ve güvenlik gerekleri
saklı kalmak koşuluyla, Birleşmiş Milletler’in vesayet rejimi uyarınca yüklenmiş
olduğu siyasal, ekonomik, sosyal ve eğitsel görevlerin stratejik bölgelerde
yerinde getirilmesinde Vesayet Meclisi’nin yardımından yararlanacaktır.
84. Madde
Vesayet altındaki bölgenin uluslararası barış ve güveliğin korunması konusunda
kendi payına düşeni yerine getirmesini sağlamak, yönetimden sorumlu makamın
görevidir. Bu amaçla, yönetimden sorumlu makam, Güvenlik Konseyi’ne karşı bu
konuda üstlendiği yükümlülükleri yerine getirmek ve aynı zamanda yerel savunmayı
sağlayıp vesayet altındaki bölgelerde dirlik ve düzeni korumak için vesayet
altındaki bölgelerden gönüllü birlikler, kolaylıklar ve yardım sağlayabilir.
85. Madde
1) Vesayet anlaşmaları koşullarının kabul edilmesini, bunların değiştirilmesini
ya da düzeltilmesini de içermek üzere, stratejik bölge olarak gösterilmemiş tüm
bölgelere ilişkin vesayet anlaşmaları konusunda Birleşmiş Milletler’e düşen
görevler Genel Kurul’ca yerine getirilir.
2) Genel Kurul’un yetkisi altında hareket eden Vesayet Meclisi, bu görevlerin
yapılmasında Genel Kurul’a yardım eder.
XIII. BÖLÜM
VESAYET MECLİSİ BİLEŞİMİ
86. Madde
1)Vesayet Meclisi Birleşmiş Milletler’in aşağıdaki üyelerinden oluşur.
a. vesayet altındaki bölgenin yönetiminden sorumlu üyeler;
b. 23. Madde'de adları belirtilmiş olup da vasilik altında bölge yönetmeyen
üyeler;
c. Vesayet Meclisi’nin toplam üye sayısının, vesayet altında ülke yöneten
üyelerle yönetmeyenler arasında eşit biçimde bölüşülmesini sağlamaya yetecek
sayıda, Genel Kurul’ca üç yıllık bir süre için seçilecek başka üyeler.
2) Vesayet Meclisi’nin her üyesi, kendisini kurulda temsil etmek üzere özel
ehliyette bir kişiyi gösterir.
Görev ve Yetkileri
87. Madde
Genel Kurul ve onun yetkisi altında Vesayet Meclisi, görevlerini yerine
getirirlerken :
a. yönetimden sorumlu makamın sunduğu raporları inceleyebilirler;
b. dilekçeleri kabul edebilirler ve onları söz konusu makama danışarak
inceleyebilirler;
c. söz konusu makamca yönetilen ülkelerde, bu makamla anlaşarak saptanan
tarihlerde belirli aralıklarla denetleme gezileri düzenleyebilirler; ve
d. vesayet anlaşmaları koşulları uyarınca bu önlemleri ve diğer tüm önlemleri
alabilirler.
88. Madde
Vesayet Meclisi, Vesayet altındaki ülkelerden her birinde yaşayan insanların
siyasal, ekonomik ve sosyal alanlarla eğitim alanındaki ilerlemeleri konusunda
bir soru kağıdı hazırlar; Genel Kurul'un yetkisi içinde vesayet altında
bulundurulan bölgelerin her birinin yönetiminden sorumlu makam da söz konusu
soru kağıdına dayanan bir yıllık raporu Genel Kurul’a sunar.
Oylama
89. Madde
1) Vesayet Meclisi’nin her üyesinin bir oyu vardır.
2) Vesayet Meclisi’nin kararları, hazır bulunan ve oy veren üyelerin oy
çoğunluğu ile alınır.
Usul
90. Madde
1) Vesayet Meclisi, başkanının seçim yöntemini de saptayan içtüzüğünü kendi
yapar.
2) Meclis, içtüzüğü uyarınca ihtiyaca göre toplanır; içtüzükte Meclis’in üye
çoğunluğunun isteği üzerine toplanmasını öngören hükümler de bulunacaktır.
91. Madde
Vesayet Meclisi gerektiğinde, Ekonomik ve Sosyal Konsey’in ve ihtisas
kuruluşlarının ayrı ayrı yetki alanlarına giren konularda onların yardımından
yararlanır.
92. Madde
Uluslararası Adalet Divanı, Birleşmiş Milletler’in başlıca adli organıdır.
Divan, Uluslararası Sürekli Adalet Divanı’nın Statüsü’ne dayanan ve işbu
Antlaşma’nın ayrılmaz bir parçasını oluşturan eski Statü’ye uygun olarak
çalışır.
93. Madde
1) Birleşmiş Milletler’in tüm üyeleri, bu üyeliğin bir sonucu olarak,
Uluslararası Adalet Divanı Statüsü’ne taraftırlar.
2) Birleşmiş Milletler üyesi olmayan devletlerin Uluslararası Adalet Divanı
Statüsü’ne taraf olabilme koşulları, her seferinde Güvenlik Konseyi’nin
tavsiyesi üzerine Genel Kurul’ca belirlenir.
94. Madde
1) Birleşmiş Milletler'in her üyesi, taraf olduğu tüm uyuşmazlıklarda,
Uluslararası Adalet Divanı’nın kararına uymayı yükümlenir.
2) Bir uyuşmazlığın taraflarından biri, Divan’ın verdiği bir hükme göre
kendisine düşen yükümlülükleri yerine getirmezse, öbür taraf Güvenlik Konseyi’ne
başvurabilir, Konsey de, gerekli görürse, hükmün yerine getirilmesi için
tavsiyelerde bulunabilir ya da alınacak önlemleri
kararlaştırabilir.
95. Madde
İşbu Antlaşma’nın hiçbir hükmü, Birleşmiş Milletler üyelerinin,
uyuşmazlıklarının çözümünü zaten var olan ya da ileride yapılabilecek olan
anlaşmalar gereğince başka mahkemelere bırakmalarını engellemez.
96. Madde
1) Genel Kurul ya da Güvenlik Konseyi herhangi bir hukuksal sorun konusunda
Uluslararası Adalet Divanı’ndan görüş isteyebilir.
2.)Genel Kurul’ca bu konuda herhangi bir anda yetkili kılınabilecek olan tüm
öteki Birleşmiş Milletler organları ve ihtisas kuruluşları da kendi çalışma
alanları içinde karşılarına çıkacak hukuksal sorunlar konusunda Divan’dan görüş
isteyebilirler.
XV. BÖLÜM
SEKRETARYA
97. Madde
Sekretarya, bir Genel Sekreter ile örgütün gerek duyabileceği memurlardan
oluşur. Genel Sekreter, Güvenlik Konseyi’nin tavsiyesi üzerine Genel Kurulca
atanır. Genel Sekreter örgütün en yüksek memurudur.
98. Madde
Genel Sekreter, Genel Kurul’un, Güvenlik Konseyi’nin, Ekonomik ve Sosyal
Konsey’in ve Vesayet Meclisi’nin bütün toplantılarında bu sıfatla hareket eder;
bu organlar tarafından kendisine verilen bütün öteki görevleri de yerine
getirir. Örgütün çalışması konusunda Genel Kurul’a yıllık raporlar sunar.
99. Madde
Genel Sekreter, uluslararası barış ve güvenliğin korunmasını tehlikeye
düşürebileceğini düşündüğü herhangi bir konuyu Güvenlik Konseyi’nin dikkatine
sunar.
100. Madde
1) Genel Sekreter ve memurlar, görevlerini yerine getirirlerken, herhangi bir
hükümetten ya da örgütün dışındaki herhangi bir makamdan ne talimat isterler, ne
de talimat alırlar. Genel Sekreter ve memurlar, uluslararası memurluk durumları
ile bağdaşmayacak herhangi bir davranışta bulunmaktan kaçınırlar ve yalnızca
örgüte karşı sorumludurlar.
2) Birleşmiş Milletler’in her üyesi, Genel Sekreterler ile sekretarya
memurlarının salt uluslararası nitelikteki sorumluluklarına saygı göstermek ve
görevlerinin yerine getirilmesinde onlara etki etmeye çalışmamakla yükümlüdür.
101. Madde
1) Sekretarya memurları, Genel Kurul’ca saptanacak kurallar uyarınca Genel
Sekreter tarafından atanırlar.
2) Ekonomik ve Sosyal Konsey, Vesayet Meclisi ve, gerekiyorsa, Birleşmiş
Milletler’in öteki organlarına sürekli nitelikte özel memurlar verilir. Bu
memurlar Sekretarya'nın bir parçasını oluştururlar.
3) Memurların işe alınmasında ve çalışma koşullarının saptanmasında öncelikle
göz önünde tutulacak nokta, en yüksek derecede verimlilik, yetkinlik ve
dürüstlük niteliklerini benliklerinde toplamış kişilerin hizmetini sağlama
gereği olmalıdır. Memurların, olabildiğince geniş bir coğrafi dağılım esasına
dayanılarak işe alınmasının önemi, gereğince göz önünde tutulacaktır.
XVI. BÖLÜM
ÇEŞİTLİ HÜKÜMLER
102. Madde
1) İşbu Antlaşma’nın yürürlüğe girmesinden sonra, Birleşmiş Milletler’in
herhangi bir üyesi tarafından yapılan her uluslararası sözleşme ya da anlaşma,
mümkün olan en kısa sürede Sekretarya'da kütüğe işlenecek ve Sekretarya
tarafından yayımlanacaktır.
2) İşbu maddenin 1. fıkrası hükümleri uyarınca kütüğe işlenmemiş bir
uluslararası sözleşme ya da anlaşmanın taraflarından herhangi biri, söz konusu
sözleşme ya da anlaşmayı Birleşmiş Milletler.in bir organı önünde ileri süremez.
103. Madde
Birleşmiş Milletler üyelerinin işbu Antlaşma.dan doğan yükümlülükleri ile başka
herhangi bir uluslararası anlaşmadan doğan yükümlülüklerinin çatışması
durumunda, işbu Antlaşma’dan doğan yükümlülükler üstün gelecektir.
104. Madde
Örgüt, üyelerinden her birinin topraklarında görevlerini yerine getirmek ve
amaçlarına ulaşmak için gerekli hukuksal ehliyete sahiptir.
105. Madde
1) Örgüt, Üyelerinin her birinin topraklarında amaçlarına ulaşmak için gerekli
ayrıcalık, bağışıklık ve dokunulmazlıklardan yararlanır.
2) Birleşmiş Milletler üyelerinin temsilcileri ile örgütün memurları da, aynı
şekilde, örgütle ilgili görevlerini tam bir bağımsızlık içinde yerine
getirebilmek için gerekli ayrıcalık, bağışıklık ve dokunulmazlıklardan
yararlanırlar.
3) Genel Kurul, işbu maddenin 1. ve 2. fıkralarının uygulanmasına ilişkin
ayrıntıların saptanması amacıyla tavsiyelerde bulunabilir ya da Birleşmiş
Milletler üyelerine bu amaca yönelik sözleşmeler yapılmasını önerebilir.
XVII. BÖLÜM
GÜVENLİĞE İLİŞKİN GEÇİCİ HÜKÜMLER
106. Madde
Güvenlik Konseyi’ne, kendi kanısına göre 42. Madde uyarınca üzerine düşen
sorumlulukları yüklenmesi olanağını verecek olan ve 43. Madde'de sözü edilen
özel anlaşmalar yürürlüğe girinceye değin, 30 Ekim 1943’te Moskova.da imzalanan
Dört Ulus Bildirgesi’nin tarafları ile Fransa, işbu Bildirge’nin 5. Maddesi
uyarınca, uluslararası barış ve güvenliğin korunması için gerekebilecek her
türlü eyleme Birleşmiş Milletler adına birlikte girişmek üzere birbirlerine ve,
eğer durum gerektiriyorsa, Birleşmiş Milletler’in öteki üyelerine
danışacaklardır.
107. Madde
İşbu Antlaşma’nın hiçbir hükmü, Antlaşma’yı imzalayan herhangi bir devletin
İkinci Dünya Savaşı sırasında düşmanı durumunda olan bir devlete karşı, bu
konuda sorumluluk sahibi hükümetlerin söz konusu savaşın sonucu olarak giriştiği
ya da girişilmesini uygun bulduğu bir eylemi ne etkiler, ne engeller.
108. Madde
İşbu Antlaşma.da yapılacak değişiklikler, Genel Kurul üyelerinin üçte iki
çoğunluğu tarafından kabul edilip, Güvenlik Konseyi’nin sürekli üyelerinin
tümünü kapsamak üzere Birleşmiş Milletler üyelerinin üçte ikisi tarafından her
birinin anayasa kuralları gereğince onaylandığı zaman, tüm Birleşmiş Milletler
üyeleri için yürürlüğe girer.
109. Madde
1) İşbu Antlaşma’nın gözden geçirilmesi amacıyla, Genel Kurul.un üçte iki
çoğunluğunun ve Güvenlik Konseyi’nin herhangi dokuz üyesinin oylarıyla
saptanacak yer ve tarihte Birleşmiş Milletler üyelerinin bir Genel Konferans’ı
düzenlenebilecektir. Konferansta Birleşmiş Milletler'in her üyesinin bir oyu
olacaktır.
2) Konferansta üçte iki çoğunluk tarafından işbu Antlaşma.da yapılması tavsiye
edilen her değişiklik, Güvenlik Konseyi’nin sürekli üyelerinin tümünü kapsamak
üzere Birleşmiş Milletler üyelerinin üçte ikisi tarafından her birinin anayasa
kuralları gereğince onaylandığında geçerlilik kazanacaktır.
3) Genel Kurul’un, işbu Antlaşma’nın yürürlüğe girmesini izleyen onuncu yıllık
toplantısından önce bu konferans henüz yapılmamışsa, söz konusu toplantının
gündemine bu konferansın toplanması konusunda bir öneri konacak ve Genel Kurul
çoğunluğunun ve Güvenlik Konseyi’nin herhangi yedi üyesinin oyuyla
kararlaştırılırsa, konferans yapılacaktır.
XIX. BÖLÜM
ONAY VE İMZA
110. Madde
1) İşbu Antlaşma, imza eden devletlerce her birinin anayasa kuralları gereğince
onaylanacaktır.
2) Onay belgeleri Amerika Birleşik Devletleri hükümetine tevdi edilecek ve her
tevdi de bu hükümet tarafından tüm imzacı devletlere ve, atandığında, örgütün
Genel Sekreteri’ne bildirilecektir.
3) İşbu Antlaşma, Çin Cumhuriyeti, Fransa, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler
Birliği, Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Krallığı, Amerika Birleşik Devletleri
ve imzacı devletlerin çoğunluğu tarafından onay belgelerinin tevdiinden sonra
yürürlüğe girecektir. Bunun üzerine Amerika Birleşik Devletleri hükümetince onay
belgelerinin tevdi edildiğine ilişkin bir tutanak
düzenlenerek, bunun birer örneği imzacı devletlerin tümüne verilecektir.
4) İşbu Antlaşma’yı imzalamış olup, yürürlüğe girmesinden sonra onaylayacak olan
devletler, her birinin onay belgesinin tevdi edildiği tarihte Birleşmiş
Milletler’in asıl üyesi olacaklardır.
111. Madde
Çince, Fransızca, Rusça, İngilizce ve İspanyolca metinleri aynı derecede geçerli
olan işbu Antlaşma, Amerika Birleşik Devletleri hükümeti arşivine tevdi
edilecektir. Aslına uygunluğu gereğince onaylanmış örnekleri bu hükümet
tarafından bütün öteki imzacı devletlerin hükümetlerine verilecektir.
YUKARIDAKİ HÜKÜMLERİ BENİMSEYEREK Birleşmiş Milletler’e üye Hükümetlerinin
temsilcileri işbu Antlaşma’yı imzalamışlardır.
San Francisco’da, yirmi altı Haziran bin dokuz yüz kırk beşte yapılmıştır.
|